چند سالی است که دیدن پرتقال و نارنگی زرد و نارنجی در سبد میوه اواخر تابستان و اوایل پائیز، به امری عادی تبدیل شده است. میوه‌هایی که البته بر خلاف رنگ و روی غلط‌اندازشان، کال و ترش است. اما سوال اینجاست که چرا این مرکبات قبل از فصل برداشت با این رنگ و لعاب وارد بازار می‌شود و این رنگ زرد از کجا می‌آید؟
میوه‌های رنگ‌شده
«رنگ‌شده» اصطلاحی است که درباره مرکبات خوش‌رنگ اما کال این روزهای بازار میوه به کار می‌رود. میوه‌هایی که بدون هیچ نظارتی وارد بازار می‌شود و باقیمت بالا هم به فروش می‌رسد. اغلب مردم هم دل‌خوش به رنگ گرم و زردرنگ میوه‌ها، به خیال خود نوبرانه‌ای پاییزی را خریده و به خانه می‌برند ولی بعد از پوست کندن میوه متوجه کال بودن آن می‌شوند. انگار که این رنگ زرد و نارنجی، رنگ طبیعی پرتقال نیست.
نکته‌ای که رئیس اتحادیه باغداران ایران هم به‌صورت تلویحی، آن را تائید کرده است. «مجتبی شادلو» گفته: «در چند سال اخیر عده‌ای سودجو قبل از فصل برداشت، پرتقال را از باغداران خریداری می‌کنند و با استفاده از دستگاه‌هایی پرتقال را رنگ آوری می‌کنند و رنگ پرتقال را از سبز به زرد و یا نیمه زرد و سبز تبدیل می‌کنند.»
به گفته رئیس اتحادیه باغداران این‌گونه میوه‌ها برای سلامتی ضرر دارند. زیرا میوه پرتقال، خودش اسید دارد و براثر گرمادهی میزان اسید آن بالاتر رفته و علاوه بر از بین رفتن خاصیت آن، برای دستگاه گوارش بسیار خطرناک است. اما رنگ‌آمیزی میوه‌ها و یا سبز زدایی (Degreening) به دو صورت انجام می‌شود که شیوه رنگ‌آمیزی با «گاز اتیلن» در کشور ما کاربرد بیشتری دارد.
گاز می‌زنند تا گاز بزنی
سبدمیوه‌های کال چیده شده را می‌توان در محیط و فضای کنترل‌شده‌ای به شرایط مصرف رساند. این، همان کاری است که موجب سوءاستفاده برخی برای فروش میوه‌های کال و بارنگ مصنوعی شده است. آن‌ها میوه‌های کال چیده شده را در معرض گاز اتیلن قرار می‌دهند. اتیلن، رنگ‌دانه‌های کلروفیل سبزرنگ را تخریب و رنگ‌دانه زردرنگ را که زیر کلروفیل محصورشده است را آزاد می‌کند. به‌این‌ترتیب میوه سبزرنگ کال، ظاهری شبیه میوه‌های رسیده می‌گیرد تا رنگ و روی جذاب آن، مشتری بیشتری در بازار میوه‌های نوبرانه پیدا کند. استفاده از اتیلن بیشتر در سبد میوه‌هایی نظیر موز، خرمالو و گوجه‌فرنگی کاربرد دارد.
از رنگ کردن گنجشک تا رنگ کردن میوه
شاید مناسب‌ترین تشبیه برای این روش، همان ضرب‌المثل «گنجشک را رنگ می‌زنند و جای قناری می‌فروشند» باشد. میوه‌های کال را به دو روش رنگ می‌کنند.
درروش اول ابتدا با گاز اتیلن، رنگ میوه‌ها را برمی‌گردانند و بعد در محلول رنگی غوطه‌ورمی‌کنند تا رنگ میوه‌ها مجلسی‌تر و براق‌تر شود.
روش دوم اما کمی متفاوت است. در این روش، خبری از گاز اتیلن نیست و از همان ابتدا مرکبات در محلول‌های رنگ با غلظت بالاتر غوطه‌ورمی‌شود. میوه‌ها در آب 50 درجه سانتی گراد به مدت 20 دقیقه غوطه ورمی شوند تا رنگ، جذب پوست میوه و یکدست شود. بعد از آن نیز میوه‌ها سرد شده و واکس زده می‌شوند. البته این روش در کشور ما کمتر انجام می‌شود. اما می‌شود ردپای آن را در سبدمیوه‌های وارداتی دید. در این روش ممکن است مواد شیمیایی به داخل میوه نیز نفوذ کرده و موجب مسمومیت و حتی ابتلا به سرطان شوند.
میوه‌های پاییزی و به‌ویژه مرکبات به‌دلیل دارا بودن ویتامین C در سبد غذایی
پاییزی و زمستانی خانواده‌ها قرار دارد. میوه‌هایی که البته برای پیشگیری و درمان بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی هم مفید است. اما رنگ کردن و عجله سودجویان برای فتح بازار میوه و فروش بیشتر، سبب شده تا یکی از سالم‌ترین خوراکی‌ها در سبد میوه خانواده به مواد شیمیایی آلوده شود
مرکبات نارس، ارزش غذایی چندانی ندارند. چه برسد به اینکه بعد از گذراندن این مراحل وارد بازار شوند. میوه‌های پاییزی و به‌ویژه مرکبات به‌دلیل دارا بودن ویتامین C در سبد میوه پاییزی و زمستانی خانواده‌ها قرار دارد. میوه‌هایی که البته برای پیشگیری و درمان بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی هم مفید است. اما رنگ کردن و عجله سودجویان برای فتح بازار میوه و فروش بیشتر، سبب شده تا یکی از سالم‌ترین خوراکی‌ها در سبد میوه خانواده به مواد شیمیایی آلوده شود.
شاید بهترین کار برای دوری از میوه‌های رنگ‌شده، این باشد که عجله نکرد و برای مصرف هر میوه‌ای منتظر فصل طبیعی و معمول آن بود. با این روش، کسی نمی‌تواند با میوه‌های رنگ‌شده، شمارا هم‌رنگ کند.
میوه‌های چسبناک یا براق سمی‌اند
رئیس اداره بهداشت کشاورزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هشدار داد هرچند باقیمانده سموم روی میوه‌ها علامت خاصی ندارد اما چسبناک یا براق بودن، نشانه باقی ماندن سموم روی آن‌ها است.
رضا عزتیان افزود: همچنین برخی میوه‌های آغشته به باقیمانده سموم، دارای بو و طعم مواد شیمیایی مانند نفت است.
وی خاطرنشان کرد اگر میوه‌ای، طعم و بویی غیرطبیعی داشته باشد به‌طورقطع از مواد شیمیایی برای رشد و به عمل‌آوری آن‌ها استفاده‌شده است.
رئیس اداره بهداشت کشاورزی وزارت بهداشت از مردم خواست مراقب سموم باقیمانده در میوه‌ها و سبزی‌ها باشند.
عزتیان درباره نظارت بر استفاده از آفت‌کش‌ها در میوه‌ها نیز گفت: دستگاه‌های مربوطه، ناظر بر اجرای قوانین در این زمینه هستند اما اگر مردم و تولیدکنندگان، نسبت به شرح وظایف خود آشنا شوند به پیشگیری از مسمومیت‌های ناشی از سموم باقیمانده روی میوه‌ها کمک می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد مهم‌ترین اقدام وزارت بهداشت در این زمینه، حفظ ارتباط با جهاد کشاورزی است و ما تکالیف و وظایف قانونی در رابطه با کاربرد آفت‌کش‌ها در میوه‌ها را با برگزاری نشست‌های بهداشت کشاورزی و کمیته ملی کشاورزی بررسی می‌کنیم.
به گفته رئیس اداره بهداشت کشاورزی وزارت بهداشت، میزان مجاز استفاده از آفت‌کش‌ها به‌صورت استانی ابلاغ می‌شود.
عزتیان یادآور شد برای پیشگیری از مسمومیت‌های ناشی از سموم باقیمانده روی میوه‌ها، مصرف‌کنندگان و کشاورزان به‌عنوان تولیدکننده باید ازنظر فرهنگی آماده پذیرش و رعایت استانداردها باشند.
در ادامه اگر به خواندن مطالب زیبا و شگفت انگیز در خصوص سبد های میوه و داستنیهای جذاب آن علاقه مند هستید میتوانید به مجله سبد میوه سر بزنید و از خواندن مقالات آن لذت ببرید .
ما مفتخریم که در مجموعه نویان پلاست با راه اندازی شرکت سبد میوه محصولاتی با کیفیت با قیمتی رقابتی را در اختیار مصرف کنندگان عزیز قرار دهیم .